Δικαστήριο:     ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ
Τόπος:     ΑΘΗΝΑ
Αριθ. Απόφασης:     7169
Ετος:     2010
Περίληψη

Προστασία καταναλωτή κατά την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών από πιστωτικά ιδρύματα -. Δυνατότητα προφορικής σύναψης σύμβασης παροχής επενδυτικών υπηρεσιών. Υποχρέωση του παρέχοντος επενδυτικές υπηρεσίες προς παροχή ορθών και πλήρων επενδυτικών συμβουλών, που ανταποκρίνονται στα προσωπικά στοιχεία του εκάστοτε καταναλωτή. Υποχρέωση της τράπεζας για αποκατάσταση της προκληθείσας ζημίας, σε περίπτωση παροχής συμβουλών κατά παράβαση των ανωτέρω υποχρεώσεών της. Έννοια καταναλωτή στις σχετικές συμβάσεις. Δεν υπάγονται στο προστατευτικό πεδίο του νόμου ιδιώτες επενδυτές που ασχολούνται συστηματικά με προϊόντα και συναλλαγές υψηλής οικονομικής αξίας.

Κείμενο Απόφασης

Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών (Τμήμα Εμπορικού Δικαίου)

Αριθ. 7169/2010

... Σύμφωνα με τις διατάξεις του καταργηθέντος σήμερα Κανονισμού Δεοντολογίας των Εταιρειών Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΚΔΕΠΕΥ), ο οποίος κυρώθηκε με την υπ’ αριθμόν 122/1997 απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας (ΦΕΚ Β 340/24.4.1997), δυνάμει νομοθετικής εξουσιοδοτήσεως από το άρθρο 7 του ν. 2396/1997, κύρια υποχρέωση της τράπεζας, κατά την παροχή επενδυτικών συμβουλών, είναι κατ' αρχήν η παροχή ορθών και πλήρων συμβουλών. Η ενημέρωση του καταναλωτή θα πρέπει να γίνεται με τρόπο εύλογα κατανοητό και με την μέγιστη δυνατή σαφήνεια, πράγμα που σημαίνει ότι η τράπεζα οφείλει να λαμβάνει υπόψη της τον ορίζοντα αντιλήψεως, την μόρφωση και τις γνώσεις του επενδυτή για το αντικείμενο της επενδύσεως (άρθρο 6 ΚΔΕΠΕΥ). Επίσης, οι συμβουλές θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες τόσο στο πρόσωπο του πελάτη όσο και στο αντικείμενο της επενδύσεως (άρθρο 6.1 ΚΔΕΠΕΥ). Σύμφωνα με την αρχή της καταλληλότητας η τράπεζα οφείλει να παρέχει προσαρμοσμένες στο πρόσωπο του πελάτη (κατάλληλες) συμβουλές. Γίνεται δεκτό ότι η έκταση του καθήκοντος παροχής συμβουλών συμπροσδιορίζεται και από τα προσωπικά στοιχεία του πελάτη, ώστε θα πρέπει στο πλαίσιο της παροχής της συμβουλής να ληφθούν υπόψη το επίπεδο γνώσης, η ηλικία, το επάγγελμα, η οικογενειακή, οικονομική και περιουσιακή κατάσταση, η επενδυτική του εμπειρία, ο επενδυτικός στόχος και η προθυμία διακινδυνεύσεως (άρθρο 6.2 ΚΔΕΠΕΥ). Ο δεύτερος πόλος, στον οποίο οφείλει να προσαρμόζεται η διαδικασία της επενδυτικής συμβουλής, είναι το αντικείμενο της επενδύσεως. Εδώ εντάσσονται πληροφορίες που αφορούν γενικά την αγορά, πληροφορίες για το αντικείμενο της επενδύσεως, για την οικονομική κατάσταση και την φερεγγυότητα του εκδότη των προτεινομένων τίτλων, το rating (εκτίμηση με αντικειμενικά κριτήρια της μελλοντικής φερεγγυότητας του εκδότη) και για νομικά φορολογικά ζητήματα. Οι συμβουλές του παρέχοντος επενδυτικές υπηρεσίες θα πρέπει να είναι θεμελιωμένες σε επιμελή έρευνα. Η τράπεζα και κάθε ΕΠΕΥ οφείλει να προμηθεύεται τις πλέον επίκαιρες πληροφορίες για την απόδοση, τη ρευστότητα και την ασφάλεια της προτεινόμενης επενδύσεως. Ιδιαίτερα αυξημένο είναι το καθήκον της τράπεζας ή της ΕΠΕΥ για έρευνα ή ενημέρωση στις περιπτώσεις ιδιαίτερα επικίνδυνων ή πολύπλοκων επενδύσεων. Αυτό δεν σημαίνει ότι η τράπεζα πρέπει να αποτρέψει τον επενδυτή από μία επικίνδυνη επένδυση αλλά οφείλει να καταστήσει σε αυτόν συνειδητό τον κίνδυνο στον οποίο εκτίθεται. Στόχος, των εν λόγω υποχρεώσεων που βαραίνουν τις τράπεζες ή τις ΕΠΕΥ δεν είναι η επιτυχία της επενδύσεως, αλλά η εκ μέρους τους καταβολή κάθε δυνατής επιμέλειας για την εκπλήρωση της υποχρεώσεως ενημέρωσης, διαφώτισης, έρευνας και παροχής κατάλληλης συμβουλής (βλ. Γεωργίου Γεωργιάδη, Οι υποχρεώσεις της τράπεζας για ενημέρωση, διαφώτιση και παροχή συμβουλών στον πελάτη, ΧρΙΔ Η/2008. 865 επ.). Με βάση, λοιπόν, τις διατάξεις του εν λόγω νόμου, δημιουργούνται ενδεικτικά, ζητήματα ευθύνης μιας τράπεζας, αν δεν επιμελείται της συμπληρώσεως σχετικού ερωτηματολογίου πριν την παροχή της επενδυτικής συμβουλής, αν δεν εφιστά εγγράφως την προσοχή του επενδυτή στους κινδύνους συγκεκριμένων επενδυτικών επιλογών του, αν δεν πραγματοποιεί με την κατάλληλη υποστήριξη των εξειδικευμένων συμβούλων της τεχνική ανάλυση της μελλοντικής κινήσεως των κινητών αξιών που περιλαμβάνει στο προτεινόμενο επενδυτικό πρόγραμμα, αν δεν ενημερώνει με απολύτως σαφή τρόπο τον επενδυτή ως προς τις αποδόσεις των προτεινομένων για επένδυση τίτλων (άρθρο 6 ΚΔΕΠΕΥ). Η παράβαση των προβλεπομένων στις διατάξεις του εν λόγω Κανονισμού Δεοντολογίας ΕΠΕΥ συνιστά παρανομία υπό την έννοια της διατάξεως του άρθρου 914 του ΑΚ. Εφόσον, λοιπόν, η εν λόγω παρανομία, διαπραχθείσα με υπαιτιότητα, επιφέρει αιτιωδώς ζημία στον επενδυτή, υποχρεώνει την παρανομούσα τράπεζα σε αποζημίωση [(ευθύνη από αδικοπραξία) βλ. Σπύρου Δ. Ψυχομάνη, Η διάθεση «perpetual bonds» από τις ελληνικές τράπεζες, ΔΕΕ 2010. 863 επ].

Αλλά και ο ν. 2251/1994 για την προστασία του καταναλωτή έχει συμπεριλάβει ειδικές διατάξεις, που επιβάλλουν στον «προμηθευτή» - και στις τράπεζες - την ορθή, αναγκαία και κατάλληλη πληροφόρηση του μέσου «καταναλωτή» - και του ιδιώτη επενδυτή - ώστε αυτός να λαμβάνει τεκμηριωμένα την σωστή απόφαση της πράγματι ηθελημένης συναλλαγής. Να μην παραπλανάται, δηλαδή, αποφασίζοντας να ενεργήσει συναλλαγή, την οποία διαφορετικά δεν θα αποφάσιζε να ενεργήσει. Οι υποχρεώσεις αυτές του «προμηθευτή» προβλέπονται ιδίως στα άρθρα 9γ - 9ε του νόμου, που αναφέρονται σε «απαγόρευση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών». Εμμέσως, ωστόσο, προκύπτουν και από τις διατάξεις των άρθρων 4 και 4α, τα οποία αναφέρονται μεν ευθέως σε «εμπορία υπηρεσιών από απόσταση», αφορούν όμως - με τελολογική ερμηνεία τους - αυτονόητα κάθε συναλλαγή με ταυτόχρονη φυσική παρουσία των συναλλασσομένων. Η προβλεπόμενη στο νόμο κύρωση για την περίπτωση παραβάσεως της εν λόγω υποχρεώσεως εκ μέρους του «προμηθευτή» συνίσταται κυρίως σε αποζημίωση του καταναλωτή (άρθρο 9θ του ν. 2251/1994). Σύμφωνα, εξάλλου, και με το άρθρο 8 § 1 του ιδίου νόμου «Ο παρέχων υπηρεσίες ευθύνεται για κάθε περιουσιακή ζημία ή ηθική βλάβη που προκάλεσε παράνομα και υπαίτια, με πράξη ή παράλειψη του, κατά την παροχή αυτών στον καταναλωτή» (βλ. Σπύρου Δ. Ψυχομάνη, Η διάθεση «perpetual bonds» από τις ελληνικές τράπεζες, ΔΕΕ 2010. 863 επ.).

Εξάλλου, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι μεταξύ της διαμεσολαβούσας τράπεζας και του πελάτη της υπήρχε οπωσδήποτε σύμβαση με αντικείμενο την παροχή επενδυτικών συμβουλών, η οποία προϋποθέτει την υποχρέωση της τράπεζας να δίνει συμβουλές στους πελάτες της για χρηματοπιστωτικά προϊόντα. Πρέπει στις περιπτώσεις αυτές να γίνεται δεκτό ότι έχει συναφθεί σιωπηρά μια τέτοια σύμβαση, έστω και αν δεν έχει τηρηθεί κάποιος τύπος, πράγμα που είναι σύνηθες στην πράξη. Στοιχεία που φανερώνουν τη δικαιοπρακτική βούληση των μερών σε τέτοιες περιπτώσεις είναι, πρώτον, ότι για τον παρέχοντα επενδυτικές υπηρεσίες είναι προφανές ότι η πληροφόρηση έχει μεγάλη σημασία για τον δυνητικό επενδυτή, αφού θα αποτελέσει για αυτόν την βάση για την λήψη σοβαρών αποφάσεων για επένδυση των κεφαλαίων του. Δεύτερο στοιχείο που μπορεί να αναφερθεί είναι ότι καθώς ο μέσος επενδυτής είναι συνήθως άπειρος, ενώ οι επιχειρήσεις αυτές διαθέτουν ειδικές γνώσεις για τις χρηματιστηριακές συναλλαγές, ο επενδυτής αποφασίζει με βάση τις συμβουλές των εν λόγω επιχειρήσεων, τις εμπιστεύεται και περιμένει μια υπεύθυνη πληροφόρηση, η παροχή της οποίας ανάγεται στην επαγγελματική ενασχόλησή τους. Τέλος, οι εν λόγω επιχειρήσεις έχουν και ίδιο οικονομικό όφελος για την παροχή των συμβουλών τους, άμεσο ή τουλάχιστον έμμεσο (βλ Ελίζας Αλεξανδρίδου, Τα επενδυτικά προϊόντα της Lehman Brothers και η κάλυψη των ζημιών των επενδυτών, ΔΕΕ 2010. 136). (…).

Σύμφωνα με το άρθρο 1 § 4 στοιχ. Α' του ν. 2251/ 1994, καταναλωτής είναι κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, για το οποίο προορίζονται τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που προσφέρονται στην αγορά ή το οποίο κάνει χρήση τέτοιων προϊόντων ή υπηρεσιών, εφόσον αποτελεί τον τελικό αποδέκτη τους. Ωστόσο, η παραπάνω υπερβολικά ευρεία απόδοση της έννοιας του καταναλωτή, οδήγησε στην ανάγκη ερμηνείας αυτής, τόσο από τη θεωρία όσο και από τη νομολογία του ΔΕΚ αλλά και των εθνικών δικαστηρίων, θεωρώντας ότι επικρατέστερος γενικός ορισμός του καταναλωτή, του αντισυμβαλλομένου κάθε προμηθευτή, ανεξαρτήτως των παρεχομένων προϊόντων ή υπηρεσιών, είναι το πρόσωπο που συναλλάσσεται για μη επαγγελματικούς σκοπούς, διότι στα πλαίσια των συναλλαγών αυτών δεν έχει αποκτήσει τις γνώσεις, την εμπειρία και εν γένει την εξειδικευμένη στο αντικείμενο αυτό διαπραγματευτική ικανότητα που έχει ο προμηθευτής, γεγονός που δικαιολογεί την προστασία του από το νόμο. Έτσι, ουσιαστικό κριτήριο για τον χαρακτηρισμό του συμβαλλομένου ως καταναλωτή, πρέπει να είναι η ερασιτεχνική ιδιότητα του αποδέκτη του αγαθού, ως προς τη συγκεκριμένη συναλλαγή. Επομένως, μόνο οι συμβάσεις που συνάπτονται για την κάλυψη ιδίων καταναλωτικών αναγκών ενός ατόμου σε ιδιωτικό επίπεδο, εμπίπτουν στις διατάξεις που προστατεύουν τον καταναλωτή, ως θεωρούμενο οικονομικά ασθενέστερο μέρος. Έτσι, και στις αποφάσεις του ΔΕΚ, κοινό χαρακτηριστικό και εννοιολογικός πυρήνας του ορισμού του καταναλωτή, αποτελεί η μη ικανοποίηση επαγγελματικών αναγκών με τη σύναψη της σύμβασης και όχι η ιδιότητα του συμβαλλόμενου λήπτη των υπηρεσιών ως εμπόρου ή ελεύθερου επαγγελματία και συνεπώς ο όρος καταναλωτής περιλαμβάνει και εμπόρους και ελεύθερους επαγγελματίες, εφόσον αυτοί συνάπτουν συμβάσεις για τις ιδιωτικές τους ανάγκες. Μόνον όταν οι επιχειρούμενες, από τους τελευταίους συναλλαγές συναρτώνται λειτουργικά με την άσκηση του επαγγέλματός τους, δεν τίθεται θέμα προστασίας τους με τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις (ΕφΑθ 3884/ 2006 ΕλλΔνη 48/2007. 305). Από τα παραπάνω προκύπτει, ότι δεν προστατεύεται κάθε ασθενέστερος συναλλασσόμενος αλλά μόνο εκείνος που συνάπτει την επίμαχη σύμβαση εκτός του πλαισίου των επαγγελματικών του σχέσεων. Για τη διαπίστωση της συνδρομής της ανωτέρω προϋπόθεσης, δεν έχει σημασία η υποκειμενική του κατάσταση [αν λ.χ. το επάγγελμά του είναι άσχετο ή σχετικό με τη συγκεκριμένη σύμβαση], αλλά αν μπορεί να θεωρηθεί, κατ’ αντικειμενική κρίση, ως επαγγελματίας στο πλαίσιο της συγκεκριμένης συναλλαγής. Κατά συνέπεια, ο αγοραστής τραπεζικών προϊόντων ή ο αποδέκτης τραπεζικών υπηρεσιών δεν μπορεί να θεωρηθεί εκ των προτέρων καταναλωτής, αποκλειστικά λόγω του γεγονότος ότι είναι αντισυμβαλλόμενος Τράπεζας. Η επίκληση και υπαγωγή στο προνομιακό καθεστώς προστασίας των διατάξεων του καταναλωτικού δικαίου, ιδιωτών επενδυτών, οι οποίοι, με γνώση και εμπειρία της αγοράς και σημαντική οικονομική επιφάνεια, ασχολούνται συστηματικά με προϊόντα και συναλλαγές υψηλής οικονομικής αξίας, αποβαίνει καταχρηστική, καθώς οι ανωτέρω συναλλασσόμενοι υπερβαίνουν κατά πολύ το πρότυπο του μέσου αποταμιευτή και δεν είναι απαραίτητα το αδύνατο μέρος της συγκεκριμένης συναλλαγής (ΕφΘεσ 317/2009 ΔΕΕ 2009. 819).

(…). Στο πλαίσιο της εξυπηρετήσεως του ενάγοντος από το τμήμα του private banking καταρτίσθηκε σιωπηρά μεταξύ του τελευταίου και της εναγομένης σύμβαση με αντικείμενο την παροχή επενδυτικών συμβουλών δυνάμει της οποίας η εναγομένη ανώνυμη τραπεζική εταιρεία ανέλαβε την υποχρέωση να δίδει συμβουλές στον ενάγοντα για χρηματοπιστωτικά ζητήματα δεδομένου ότι η πληροφόρηση αυτή είχε μεγάλη σημασία για αυτόν (ενάγοντα) καθώς αυτή η πληροφόρηση θα αποτελούσε τη βάση για την λήψη σοβαρών αποφάσεων για επένδυση των κεφαλαίων του. Επιπλέον, όσο έμπειρος και αν θεωρηθεί ο ενάγων είναι σαφές ότι η εναγομένη διαθέτει πολύ πιο εξειδικευμένες γνώσεις σχετικά με τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και τις σχετικές με αυτά συναλλαγές με αποτέλεσμα οι συμβουλές της τελευταίας να είναι άκρως απαραίτητες για την διαμόρφωση της επενδυτικής συμπεριφοράς του ενάγοντος, ο οποίος με την σειρά του βασίζεται στην υπεύθυνη πληροφόρηση εκ μέρους της εναγομένης, η παροχή της οποίας ανάγεται στην επαγγελματική ενασχόλησή της. Στις αρχές του έτους 2007 η εναγομένη ανακοίνωσε στον ενάγοντα ότι θα εξυπηρετείται από το τμήμα private banking του υποκαταστήματος του Αμαρουσίου και ότι υπεύθυνος για την εξυπηρέτησή του θα είναι ο υπάλληλος του καταστήματος αυτού, Ι.Κ.** Εν συνεχεία αποδεικνύεται ότι στις 3.5.2007 ο υπάλληλος της εναγομένης, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την εξυπηρέτηση του ενάγοντος στα πλαίσια του private banking, Ι.Κ.** επισκέφθηκε τον ενάγοντα στον χώρο εργασίας του στο … προκειμένου να του προτείνει την αγορά κάποιων επενδυτικών προϊόντων. Κατά την διάρκεια της συναντήσεως αυτής ο υπάλληλος της εναγομένης παρείχε ενημέρωση για μία σειρά από επενδυτικά προϊόντα. Ο ενάγων, δε, κατόπιν της ενημερώσεως που του παρείχε ο private banker, Ι.Κ.**, παρείχε έγγραφη εντολή στην εναγομένη να προβεί στην αγορά, έναντι τιμήματος πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ, ενός ομολόγου με την επωνυμία «3 Year Greek Coupon Driver», εκδόσεως της θυγατρικής εταιρείας της εναγομένης με την επωνυμία «Ε.Η.**», η οποία (θυγατρική) εδρεύει στα νησιά Cayman. Επίσης, στα πλαίσια της ίδιας συναντήσεως ο ενάγων παρείχε προφορική εντολή στην εναγομένη, η οποία ενεργούσε δια του υπαλλήλου της (private banker), Ι.Κ.** να αγοράσει στο όνομά του και για λογαριασμό του μερίδια των ακόλουθων αμοιβαίων κεφαλαίων της αλλοδαπής εταιρείας παροχής επενδυτικών υπηρεσιών Goldman Sachs : α) Goldman Sachs High Yield Portfolio, αντί τιμήματος 10.000 ευρώ, β) Goldman Sachs Global Emerging Markets Debt Portfolio, αντί τιμήματος 10.000 ευρώ, γ) Goldman Sachs Commodities Enhanced Index Portfolio, αντί τιμήματος 10.000 ευρώ και δ) Goldman Sachs Brics Portfolio, αντί τιμήματος 10.000 ευρώ. Επίσης, την ίδια ημέρα ο ενάγων παρείχε στην εναγομένη προφορική εντολή να αγοράσει η τελευταία επ’ ονόματι του και για λογαριασμό του αφενός τίτλους εκδόσεως της ΒΝΡ Paribas, ονομαστικής αξίας πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ, αντί του συνολικού τιμήματος σαράντα επτά χιλιάδων επτακοσίων τριάντα ευρώ και εξήντα πέντε λεπτών (47.730,65) και αφετέρου τίτλους εκδόσεως της Lehman Brothers UK (θυγατρικής της εδρεύουσας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής Lehman Brothers Holdings Inc), ονομαστικής αξίας πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ, αντί συνολικού τιμήματος πενήντα χιλιάδων τετρακοσίων τριάντα έξι ευρώ και δύο λεπτών (50.436,02). ’πασες, δε, οι προφορικές εντολές του ενάγοντος περί αγοράς των ως άνω αναφερθέντων επενδυτικών προϊόντων εκτελέσθηκαν αυθημερόν από την εντολοδόχο εναγομένη. Οι αιτήσεις, δε, περί αγοράς των τίτλων της ΒΝΡ Paribas και της Lehman Brothers UK φέρουν την υπογραφή των υπαλλήλων της εναγομένης Σ.Κ.** και Μ.Φ.** και όχι του private banker, Ι.Κ.**, στον οποίο δόθηκε για λογαριασμό της εναγομένης η σχετική προφορική εντολή του ενάγοντος, καθώς ο Ι.Κ.** δεν διέθετε το δικαίωμα υπογραφής τέτοιας αιτήσεως αγοράς τίτλων βάσει των εσωτερικών κανονισμών της εναγομένης. Ακολούθως, η εναγομένη προέβη σε χρέωση του λογαριασμού, που διατηρούσε ο ενάγων σε αυτήν, με τα αντίστοιχα των δοθεισών εντολών ποσά προκειμένου να πραγματοποιήσει την κτήση των ανωτέρω αναφερθέντων επενδυτικών προϊόντων στο όνομα και για λογαριασμό του ενάγοντος. Αντιθέτως, αποδεικνύεται ότι στα πλαίσια της ανωτέρω συναντήσεως μεταξύ του ενάγοντος και του υπαλλήλου της εναγομένης, Ι.Κ.**, δεν δόθηκε η γραπτή εντολή εκ μέρους του πρώτου για την αγορά ενός ομολόγου με την επωνυμία «1 - Year Reverse Convertible on a Basket of Greek Stocks (EUR)», εκδόσεως της θυγατρικής εταιρείας της εναγομένης με την επωνυμία «E.Η.**», η οποία (θυγατρική) εδρεύει στα νησιά Cayman, δεδομένου ότι η φέρουσα την υπογραφή του ενάγοντος αίτηση - εντολή δόθηκε στις 22.8.2007 (βλ. την από 22.8.2007 αίτηση αγοράς ομολογιών εκδόσεως της εταιρείας «E.Η.**»). Περαιτέρω, όπως είναι παγκοίνως γνωστό, στις 15.9.2008 η εταιρεία Lehman Brothers Holdings Inc, ήτοι η μητρική εταιρεία της εκδότριας των κτηθέντων επ' ονόματι και για λογαριασμό του ενάγοντος τίτλων, Lehman Brothers UK, κηρύχθηκε σε κατάσταση πτωχεύσεως σηματοδοτώντας το ξέσπασμα της μεγάλης παγκόσμιας οικονομικής κρίσεως. Ακολούθως, ο αρμόδιος για την εξυπηρέτηση του ενάγοντος υπάλληλος (private banker) της εναγομένης, Ν.Β.**, ενημέρωσε τηλεφωνικώς τον ενάγοντα περί τα μέσα του μηνός Οκτωβρίου του 2008 σχετικά με την πλήρη απαξίωση των τίτλων της Lehman Brothers UK, καθώς και για την μεγάλη πτώση της μεταπωλητικής αξίας των τίτλων της ΒΝΡ Paribas στην δευτερογενή αγορά, τους οποίους (τίτλους) ο τελευταίος διατηρούσε στο χαρτοφυλάκιό του. Εν συνεχεία ο ενάγων στις 29.10.2008 προέβη στην πώληση των τίτλων της ΒΝΡ Paribas στην εναγομένη, έναντι του τιμήματος των 24.963,53 ευρώ (βλ. την υπ’ αριθμόν 439077/29.10.2008 αίτηση πώλησης τίτλων). Περαιτέρω, αποδεικνύεται ότι ο ενάγων δεν είχε το προφίλ του συντηρητικού επενδυτή. Αντιθέτως, αποτελούσε έναν επενδυτή διατεθειμένο να προβεί σε υψηλού κινδύνου επενδύσεις προκειμένου να αποκομίσει τα υψηλότερα δυνατά οφέλη. (…). Εντούτοις, ο ενάγων, κατά την κρίση του παρόντος Δικαστηρίου, υπάγεται στην έννοια του καταναλωτή και πρέπει να τύχει της προστασίας του ν. 2251/1994 καθώς δεν υπερβαίνει το πρότυπο του μέσου αποταμιευτή δεδομένου ότι ούτε τα ποσά, τα οποία επένδυε, ήταν τόσο υψηλά, ούτε αποδεικνύεται συστηματική ενασχόληση με προϊόντα και συναλλαγές υψηλής οικονομικής αξίας, ούτε υπερβαίνουσα τον μέσο όρο των καταναλωτών με τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνώση και εμπειρία από συναλλαγές τέτοιου είδους διέθετε, απορριπτόμενης της ενστάσεως της εναγομένης περί καταχρηστικής ασκήσεως δικαιώματος αναφορικά με την εφαρμογή του ν. 2251/1994 ως ουσία αβάσιμης. Περαιτέρω, αποδεικνύεται ότι τα κατόπιν προφορικής εντολής του ενάγοντος κτηθέντα επενδυτικά προϊόντα της ΒΝΡ Paribas και της Lehman Brothers UK φέρουν τον χαρακτηρισμό perpetual<webtop:message key=, ήτοι ομόλογα ατελεύτητης ή αόριστης διάρκειας (βλ. τις από 3.5.2007 αιτήσεις αγοράς τους). Οι τίτλοι αυτοί, οι οποίοι εκδίδονται ως ονομαστικά ή ανώνυμα αξιόγραφα, στο πλαίσιο συνάψεως ενός ομολογιακού δανείου, παρέχουν στον κομιστή - ο οποίος καταβάλει στον εκδότη κατά την κτήση τους την ονομαστική τους αξία - δικαίωμα απολήψεως των συμφωνημένων, σε υψηλά επίπεδα, τόκων, όχι, όμως, και το βασικό δικαίωμα να ζητήσει από τον εκδότη την επιστροφή της καταβεβλημένης αξίας τους σε κάποιο απώτερο χρόνο λήξης τους. Ο κομιστής, δηλαδή, ενός τέτοιου ομολόγου δεν δικαιούται σε παράδοση - επιστροφή του ομολόγου στον εκδότη του προς τον σκοπό είσπραξης της ονομαστικής του αξίας μετά την λήξη μιας συμφωνηθείσας διάρκειας ή οποτεδήποτε. Ο εκδότης, αντιθέτως, διατηρεί το δικαίωμα της μονομερούς ανακλήσεως του ομολόγου, κατ’ ελεύθερη αυτού βούληση. Οι τίτλοι αυτοί χαρακτηρίζονται ως υβριδικοί καθώς παρουσιάζουν ομοιότητες τόσο με τα ομόλογα των ομολογιακών δανείων όσο και με τις προνομιούχες μετοχές χωρίς δικαίωμα ψήφου, χωρίς, ωστόσο, να ταυτίζονται με κανένα εκ των δύο. Συνεπώς, είναι προφανές ότι τα ομόλογα ατελεύτητης ή αόριστης διάρκειας (<webtop:message key=perpetual<webtop:message key= bonds) δεν είναι απλά στην σύλληψη και στην λειτουργία τους επενδυτικά προϊόντα με αποτέλεσμα οι παρέχουσες επενδυτικές υπηρεσίες ανώνυμες εταιρείες να υπέχουν ιδιαιτέρως αυξημένη υποχρέωση ενημερώσεως του εκάστοτε πελάτη τους - επενδυτή δεδομένου ότι η χρήση και κυκλοφορία των <webtop:message key=perpetual<webtop:message key= bonds ως ομολόγων, ομολογιακού δανείου, αποδίδει μια ψευδή, εικονική εικόνα, ικανή να παραπλανήσει τον οποιονδήποτε, ακόμη και τον πιο βαθυγνώστη επενδυτή, ως προς την νομική φύση και την λειτουργία τους. Στην προκειμένη περίπτωση στην περιγραφή των αγορασθέντων επ’ ονόματι και για λογαριασμό του ενάγοντος κτηθέντων επενδυτικών προϊόντων της ΒΝΡ Paribas και της Lehman Brothers UK αναγράφεται ως ημερομηνία λήξεως τους η 17.10.2011 και η 25.4.2012 αντιστοίχως. Εντούτοις, η ύπαρξη ημερομηνίας λήξεως, όπως σημειώθηκε αμέσως παραπάνω, αντιβαίνει στην ίδια την φύση των τίτλων ατελεύτητης ή αόριστης διάρκειας (<webtop:message key=perpetual bonds). Επιπλέον, αποδεικνύεται ότι ο υπάλληλος της εναγομένης (private banker), Ι.Κ.**, δεν παρείχε επαρκή ενημέρωση στον ενάγοντα σχετικά με την ακριβή φύση των υποδεικνυόμενων από αυτόν επενδυτικών προϊόντων της ΒΝΡ Paribas και της Lehman Brothers UK και ειδικότερα ότι αυτά δεν είχαν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξεως αλλά ότι θα είχαν διάρκεια στο διηνεκές ή μέχρι ο εκδότης αυτών να αποφάσιζε να ανακαλέσει τους εν λόγω τίτλους. Επίσης, αποδεικνύεται ότι δεν τον ενημέρωσε σχετικά με το γεγονός της μη υπάρξεως δικαιώματος παράδοσης - επιστροφής του ομολόγου στον εκδότη του προς τον σκοπό είσπραξης της ονομαστικής του αξίας μετά την λήξη μιας συμφωνηθείσας διάρκειας ή οποτεδήποτε. Επιπροσθέτως, ο υπάλληλος της εναγομένης (private banker), Ι.Κ.**, δεν παρείχε στον ενάγοντα κανενός είδους έγγραφη ενημέρωση σχετικά με την ακριβή φύση και την λειτουργία των συγκεκριμένων τίτλων ατελεύτητης ή αόριστης διάρκειας, καίτοι αυτά αποτελούν σύνθετα - υβριδικά προϊόντα, τα οποία συνδυάζουν χαρακτηριστικά τόσων ομολογιών ομολογιακών δανείων, όσο και προνομιούχων μετοχών χωρίς δικαίωμα ψήφου. Αντιθέτως, αποδεικνύεται ότι ο εν λόγω υπάλληλος της εναγομένης αρκέσθηκε σε μία προφορική ενημέρωση του ενάγοντος, κατά παράβαση του άρθρου 6.2 β του ΚΔΕΠΕΥ ΥΑ 122/1997), κατά την οποία διαβεβαίωνε εμφατικά τον ενάνοντα ότι το κεφάλαιό του δεν θα διέτρεχε κίνδυνο, χωρίς να τον ενημερώσει, ούτε καν προφορικώς, ότι με την υποδεικνυόμενη μορφή επενδύσεως θα διατηρούσε στο διηνεκές έναντι του εκδότη των τίτλων μία αξίωση καταβολής ετησίων τόκων χωρίς να έχει το δικαίωμα παράδοσης - επιστροφής του ομολόγου στον εκδότη του προς τον σκοπό είσπραξης της ονομαστικής του αξίας μετά την λήξη μιας συμφωνηθείσας διάρκειας ή οποτεδήποτε. Επιπλέον, δεν προέβη σε έγγραφη αναλυτική παρουσίαση των επενδυτικών κινδύνων που είναι συνδεδεμένοι με τα επίδικα επενδυτικά προϊόντα της ΒΝΡ Paribas και της Lehman Brothers UK, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η πτώχευση ή μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας του εκδότη τους. Επίσης, ο εν λόγω υπάλληλος της εναγομένης δεν ενημέρωσε τον ενάγοντα σχετικά με το δικαίωμα του εκάστοτε εκδότη των εν λόγω τίτλων να τους ανακαλέσει οποτεδήποτε ή μετά την πάροδο κάποιου συμβατικά καθορισθέντος χρονικού διαστήματος. (…). Εξάλλου, αποδεικνύεται ότι ο υπάλληλος - βοηθός εκπληρώσεως - της εναγομένης δεν μερίμνησε να λάβει με την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου ή με άλλο έγγραφο μέσο πριν προβεί στην παροχή οποιασδήποτε συμβουλής τα απαραίτητα στοιχεία για την κατηγοριοποίησή του και την διαμόρφωση των παρεχομένων προς αυτόν πληροφοριών και συμβουλών, ούτως ώστε να είναι ενήμερος των επενδυτικών του στόχων (άρθρο 6.2 β και γ ΚΔΕΠΕΥ). Αντιθέτως, αποδεικνύεται ότι ο ενάγων δεν τελούσε υπό την πεπλανημένη εντύπωση ότι τα χρήματα, τα οποία θα διέθετε για την κτήση των εν λόγω επενδυτικών προϊόντων της ΒΝΡ Paribas και της Lehman Brothers UK, θα παρέμεναν στην σφαίρα επιρροής της εναγομένης ή ότι η τελευταία θα παρείχε την οποιασδήποτε φύσεως εγγύηση για το κεφάλαιο, δεδομένου ότι είναι ένας σχετικά πεπειραμένος επενδυτής με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, ο οποίος την ίδια ημέρα (ήτοι στις 3.5.2007) παρείχε προφορική εντολή στον υπάλληλο της εναγομένης, Ι.Κ.**, για την αγορά μεριδίων τεσσάρων αμοιβαίων κεφαλαίων της Goldman Sachs. Η ως άνω, δε, περιγραφείσα τουλάχιστον βαρέως αμελής συμπεριφορά του υπαλλήλου της εναγομένης, Ι.Κ.** είναι αντίθετη στις διατάξεις του νόμου (ΚΔΕΠΕΥ) με αποτέλεσμα να θεμελιώνεται υποχρέωση αποζημιώσεως σε βάρος της προστήσασας τον εν λόγω private banker εναγομένης ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας. Ως εκ τούτου ο ενάγων από την πλημμελή εκπλήρωση εκ μέρους του υπαλλήλου - βοηθού εκπληρώσεως της εναγομένης, ήτοι του private banker, Ι.Κ.**, της υποχρεώσεως διαφωτίσεως του αντισυμβαλλομένου της σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με τα υποδεικνυόμενα από αυτήν επενδυτικά προϊόντα, η οποία υποχρέωση απορρέει τόσο από την καλή πίστη που πρέπει να διέπει τις συναλλαγές και τον Κανονισμό Δεοντολογίας των Εταιρειών Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών, όσο και από την σιωπηρώς καταρτισθείσα μεταξύ των διαδίκων σύμβαση παροχής επενδυτικών συμβουλών, υπέστη θετική ζημία συνιστάμενη στα χρηματικά ποσά που χρεώθηκε ο τηρούμενος στην εναγομένη τραπεζικός λογαριασμός, προκειμένου η τελευταία να προβεί στην εξ ονόματος και για λογαριασμό του αγορά των εν λόγω τίτλων. Το συνολικό, δε, ποσό, με το οποίο χρεώθηκε ο τηρούμενος στην εναγομένη λογαριασμός του εκδότη και καταβλήθηκε προκειμένου να αγορασθούν οι εν λόγω τίτλοι της ΒΝΡ Paribas και της Lehman Brothers UK, ανέρχεται στο ύψος των ενενήντα οκτώ χιλιάδων εκατόν εξήντα έξι ευρώ και εξήντα επτά λεπτών (98.166,67 = 50.436,02 + 47.730,65), από το οποίο πρέπει να αφαιρεθεί το ποσό των είκοσι τεσσάρων χιλιάδων εννιακοσίων εξήντα τριών ευρώ και πενήντα τριών λεπτών (24.963,53), το οποίο αντιστοιχεί στο τίμημα της εξαγοράς των τίτλων της ΒΝΡ Paribas από την εναγομένη, απομένοντας ως υπολοίπου του ποσού των εβδομήντα τριών χιλιάδων διακοσίων τριών ευρώ και δέκα τεσσάρων λεπτών (73.203,14). Περαιτέρω, αποδεικνύεται ότι ο τηρούμενος στην εναγομένη τραπεζικός λογαριασμός του ενάγοντος πιστώθηκε στις 17.10.2007 με το ποσό των 2.437,80 ευρώ, στις 29.4.2008 με το ποσό των 3.589,28 ευρώ και στις 20.10.2008 με το ποσό των 2.437,50 ευρώ, τα οποία (ποσά) αντιστοιχούν στην ετήσια απόδοση των επίδικων επενδυτικών προϊόντων. Τα ποσά αυτά θα πρέπει να αφαιρεθούν από το ποσό των εβδομήντα τριών χιλιάδων διακοσίων τριών ευρώ και δέκα τεσσάρων λεπτών (73.203,14), το οποίο αποτελεί την ζημία που υπέστη ο ενάγων από την συμπεριφορά του υπαλλήλου της εναγομένης, γενομένης δεκτής ως ουσία βάσιμης της ενστάσεως συνυπολογισμού κέρδους και ζημίας. Συνεπώς, το συνολικό ποσό της ζημίας του ενάγοντος από την συμπεριφορά του υπαλλήλου της εναγομένης ανέρχεται στο ποσό των εξήντα τεσσάρων χιλιάδων επτακοσίων τριάντα οκτώ ευρώ και ογδόντα έξι λεπτών (64.738,86). Δέχεται την αγωγή (…). <webtop:message key=
Πρόεδρος:     Αγγελική Καμπανάρη
Δικηγόροι:     Μελίνα Μουζουράκη – Αχιλλέας Κανελλάκης
Εισηγητές:     Βασίλειος Μαντάς, Πρωτοδίκης
Λήμματα:     Προστασία καταναλωτή κατά την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών από πιστωτικά ιδρύματα
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
     
Δημοσίευση:     ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΔΣΑ
ΝΟΜΙΚΟ ΒΗΜΑ
   
Ετος:     2011
   
Τόμος:     59
   
Σελ.:     351
ΣΧΕΤΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ 
Α/Α      Νόμος     Αριθμός     Έτος     Αρθρο     Παράγραφος
1      «  ΝΟΜΟΣ  »     2251     1994     1      
2      «  ΝΟΜΟΣ  »     2251     1994     4      
3      «  ΝΟΜΟΣ  »     2251     1994     4Α      
4      «  ΝΟΜΟΣ  »     2251     1994     9Γ      
5      «  ΝΟΜΟΣ  »     2251     1994     9Δ      
6      «  ΝΟΜΟΣ  »     2251     1994     9Ε      
7      ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ     12263/Β.500     1997     0      
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ 
Α/Α      Δημοσίευση     Έτος     Εκδότης     Συγγραφείς     Τίτλος     Τόμος     Σελίδα
1      ΝΟΜΙΚΟ ΒΗΜΑ     2011           ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΥ Δικηγόρος     ΣΧΟΛΙΟ Ευθύνη των πιστωτικών ιδρυμάτων κατά την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών Ειδικότερα: Α) Ως προς τις υποχρεώσεις των εταιριών – παρόχων επενδυτικών υπηρεσιών Β) Ως προς την έννοια του καταναλωτή     59     357
    

• ΠΗΓΗ