Εκτενές ρεπορτάζ για την εμπλοκή του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιώργου Προβόπουλου στο σκάνδαλο της Proton Bank δημοσιεύουν οι New York Times.

Η εφημερίδα αναφέρεται στο πόρισμα του εισαγγελέα Καλούδη και στην πιθανότητα σύνταξης κατηγορητηρίου σε βάρος του διοικητή της ΤτΕ.

Ακόμα, φιλοξενεί συνέντευξη του ίδιου, στην οποία παρουσιάζει τη συμφωνία της Proton με την Τράπεζα Πειραιώς ως αναγκαίο ρίσκο, ενώ παρουσιάζει τους ισχυρισμούς του προσωρινά κρατούμενου, σήμερα, επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη για το ρόλο του κεντρικού τραπεζίτη στην υπόθεση.

Ακολουθεί ολόκληρο το δημοσίευμα των NYT:

«Σε μια εποχή που οι κεντρικοί τραπεζίτες, όπως ο Μπεν Μπερνάνκι, κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομική σκηνή, λίγοι κατέχουν τόση δύναμη στο εσωτερικό της χώρας τους, όση ο Γεώργιος Α. Προβόπουλος, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, ο οποίος έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στο να αποφύγει η Ελλάδα την πτώχευση και να παραμείνει στη ζώνη του ευρώ.

Τώρα, όμως, ο κ. Προβόπουλος είναι αντιμέτωπος με μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ταραχώδους βασιλείας του: μια έρευνα σχετικά με το αν καταχράστηκε τη θέση του, εγκρίνοντας μια τραπεζική συμφωνία, με εμπλεκόμενο τον πρώην εργοδότη του και επιχειρηματικό μεγιστάνα, που κατηγορήθηκε στη συνέχεια για υπεξαίρεση και απάτη.

Σε ένα εμπιστευτικό πόρισμα που εκδόθηκε τον περασμένο Μάιο, ένας ανώτερος Έλληνας εισαγγελέας, έλεγε ότι ο κ. Προβόπουλος ενέκρινε την €71.000.000 ευρώ (96 εκ. δολ.) συμφωνία, παρά τις προειδοποιήσεις από το προσωπικό του, σχετικά με τα οικονομικά του αγοραστή. Το πόρισμα, μέρη του οποίου εξετάστηκαν από τους New York Times, δίνει μια εικόνα για το πεδίο της έρευνας, για την οποία ελάχιστα έχουν προηγουμένως αποκαλυφθεί.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις, ότι ο κ. Προβόπουλος ωφελήθηκε προσωπικά από τη συναλλαγή, η οποία τελικά εγκρίθηκε. Ο ρόλος του όμως - και το ενδεχόμενο, όσο απομακρυσμένο κι αν είναι, ότι θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ποινικές διώξεις - θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις πέρα από την Ελλάδα. Άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ έχουν επενδύσει περισσότερα από 40 δισ. ευρώ για να καλύψουν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Κατά τη διαδικασία αυτή, πίεσαν την Αθήνα να καθαρίσει τη διαφθορά και τον παρεοκρατικό καπιταλισμό που είναι η ρίζα των προβλημάτων της χώρας.

Σύμφωνα με το πόρισμα, ο κ. Προβόπουλος επέτρεψε στον επιχειρηματία, Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, να συνάψει μια συμφωνία με τον πρώην εργοδότη του κ. Προβόπουλου, την Τράπεζα Πειραιώς, σε απέραντα διογκωμένη τιμή. Η πράξη αυτή επέτρεψε στον κ. Λαυρεντιάδη να αποκτήσει τον έλεγχο μιας άλλης τράπεζας, της Proton, και, στην πορεία, να ωφελήσει την Πειραιώς, η οποία παράπαιε.

Ο φάκελος παραθέτει μια σειρά από κόκκινα σημεία, που οι εποπτικές αρχές τραπεζών έθεσαν για τον κ. Λαυρεντιάδη, όπως το υπερβολικό χρέος και τις υποψίες για ξέπλυμα παράνομου χρήματος. Τον περασμένο Δεκέμβριο, είχε κατηγορηθεί για υπεξαίρεση από την Proton, προκειμένου να στηρίξει άλλα συμφέροντά του. Κρατείται στη φυλακή εν αναμονή της δίκης του και έχει αρνηθεί τις κατηγορίες.

Η Proton Bank χρειάστηκε να διασωθεί από την ελληνική κυβέρνηση, με κόστος 1,3 δισ. ευρώ.

Ο αντεισαγγελέας τότε, Γιώργος Καλούδης, υπογράμμιζε στο πόρισμά του, ότι υπάρχουν αρκετά ερωτήματα σχετικά με την συναλλαγή, που δικαιολογούν την περαιτέρω διερεύνηση του χειρισμού της υπόθεσης από την κεντρική τράπεζα. Ο κ. Καλούδης, ο οποίος δεν είναι πλέον στη θέση του, αρνήθηκε να σχολιάσει.

Ο κ. Προβόπουλος, σε μια συνέντευξη, είπε ότι όλες οι ενέργειές του στόχευαν στην πρόληψη της κατάρρευσης του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και ότι το διοικητικό συμβούλιο της κεντρικής τράπεζας ενέκρινε ομόφωνα την συμφωνία της Proton. Πρόσθεσε, ότι ο κ. Λαυρεντιάδης είχε μια 20ετή πορεία ως επιτυχημένος επιχειρηματίας και είχε υποσχεθεί να κάνει την τράπεζα ένα πιο συντηρητικό ίδρυμα.

"Ήταν έτοιμος να εισφέρει πρόσθετα κεφάλαια στην τράπεζα και ικανοποιούσε όλες τις τυπικές και νομικές απαιτήσεις", είπε ο κ. Προβόπουλος. Επεσήμανε, ότι ο κ. Λαυρεντιάδης τελικά συνελήφθη και διώχθηκε με βάση τα στοιχεία που παρείχε η κεντρική τράπεζα.

Η αμφισβήτηση όσον αφορά τον κ. Προβόπουλου και τη διάσωση των ελληνικών τραπεζών, απηχεί τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τις χρηματοδοτούμενες από τους φορολογούμενους διασώσεις των μεγάλων αμερικανικών τραπεζών κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008. Πριν από πέντε χρόνια, ο Henry M. Paulson Jr, ο πρώην επικεφαλής της Goldman Sachs, ο οποίος ήταν τότε υπουργός Οικονομικών, και άλλοι με δεσμούς με την Wall Street, ενορχήστρωσαν τις διασώσεις, προκαλώντας τη δημόσια κατακραυγή.

Στην Ελλάδα, ο κ. Προβόπουλος επέσπευσε μια σειρά συμφωνιών που μεταμόρφωσαν την Τράπεζα Πειραιώς, όπου είχε διατελέσει αντιπρόεδρος πριν από την ένταξή του στην κεντρική τράπεζα, στην πιο ισχυρή τράπεζα του έθνους. Το νομικό έπος είναι επίσης ένα ορατό σημάδι μιας παρασκηνιακής πάλης για εξουσία, μεταξύ του κ. Προβόπουλου και της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, για τον έλεγχο των τραπεζών της χώρας, που για δεκαετίες υπήρξαν πηγή υποστήριξης και επιρροής στην Ελλάδα.

Το αν οι εισαγγελείς θα διώξουν επισήμως τον κ. Προβόπουλος είναι ασαφές. Οι δικηγόροι του κ. Λαυρεντιάδη έχουν υποστηρίξει, ότι η υπόθεση του πελάτη τους και του κ. Προβόπουλου, πρέπει να διερευνηθούν από κοινού, όπως ο κ. Καλούδης προτείνει στην έκθεσή του.

Υποστηρικτές του διοικητή λένε, ότι η έρευνα είναι πολιτικά υποκινούμενη και αβάσιμη, μια προσπάθεια καταδίωξης του κ. Προβόπουλου, έτσι ώστε η σε μεγάλο βαθμό αναξιόπιστη πολιτική τάξη να μπορέσει να επαναβεβαιώσει τον εαυτό της. Αλλά, οι επικριτές του κ. Γ. Προβόπουλου υποστηρίζουν, ότι η στρατηγική που ακολουθήθηκε στην συμφωνία της Proton - που περιγράφεται ως μια σειρά από παρασκηνιακούς ελιγμούς που ωφέλησαν τον Μιχάλη Γ. Σάλλα, τον αυταρχικό πρόεδρο της Τράπεζας Πειραιώς - εφαρμόστηκε επανειλημμένα, πιο πρόσφατα, όταν η Πειραιώς αγόρασε τις ελληνικές επιχειρήσεις τριών κυπριακών τραπεζών τον περασμένο Μάρτιο, σε τιμή κατακύρωσης €524.000.000, και λίγους μήνες αργότερα αποκόμισε κέρδος €3.500.000.000 για τη συναλλαγή.

"Η θέση του διοικητή έχει γίνει πολύ ισχυρή, και δεν νομίζω ότι έχει υποβληθεί σε ουσιαστική εξέταση", δήλωσε ο Παύλος Ελευθεριάδης, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος έχει επικρίνει τον τρόπο με τον οποίο ειδικές ομάδες συμφερόντων στην Ελλάδα έχουν επεκτείνει την επιρροή και τη δύναμή τους τα τελευταία χρόνια. "Υπήρχε η θεαματική αποτυχία της Proton, και υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τη συμφωνία της Πειραιώς στην Κύπρο. Χρειαζόμαστε ριζική μεταρρύθμιση όλων των θεσμικών μας οργάνων - Συμπεριλαμβανομένης και της Τράπεζας της Ελλάδας".

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ο κ. Προβόπουλος έχει γίνει στόχος επικρίσεων. Έχει κάνει ελάχιστα για να αποκρύψει την χαμηλή εκτίμησή του για το πολιτικό κατεστημένο, επικρίνοντας ανοιχτά τις δημοσιονομικές πολιτικές του και ιδιωτικά τόσο το συντηρητικό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας όσο και το αριστερής κλίσης ΠΑΣΟΚ, επειδή δεν επιτίθενται στα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας με περισσότερη δύναμη και ταχύτητα.

"Δεν είμαι σε αυτή τη δουλειά για να ευχαριστήσω τους πολιτικούς", δήλωσε ο κ. Προβόπουλος, 63 ετών, σε συνέντευξή του στο ευρύχωρο γραφείο του. "Δεν είμαι απλά ένας απλός πολίτης. Έχω πολύ μεγαλύτερες ευθύνες. Οι ενέργειές μου θα κριθούν στο μέλλον, αφού η σκόνη θα έχει κατακαθίσει και οι άνθρωποι είναι σε καλύτερη θέση να εκτιμήσουν τα αποτελέσματα".

Η ανώτερη θέση του στο διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία, μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επεδίωξαν ένα βάναυσο καθεστώς λιτότητας για την Ελλάδα, έχει τροφοδοτήσει τις υποψίες, ότι προσομοιάζει πιο στενά στους τεχνοκράτες των Βρυξελλών και της Φρανκφούρτης από όσο στον πολιορκούμενο ελληνικό λαό.

Και ο ίδιος αμφισβήτησε εμμέσως την εξουσία του κ. Σαμαρά, ο οποίος έγινε πρωθυπουργός το 2012 και ο οποίος ανέμενε ότι ο ρόλος του τραπεζικού εκλέκτορα θα προοριζόταν για τον πρωθυπουργό, όπως ήταν το έθιμο στην Ελλάδα.

Για δεκαετίες, η πολιτική επιρροή σε αυτή τη χώρα είναι σε άμεση συνάρτηση με την ικανότητα ενός πολιτικού να δανείζεται και να ξοδεύει, με τις τοπικές τράπεζες, κύριοι αγοραστές των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, να ενεργούν ως πρωταρχικοί διαμεσολαβητές. Υπό ένα καθεστώς λιτότητας, μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι πλέον δυνατή. Και καθώς οι κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται - μέχρι σήμερα, ο κ. Προβόπουλος έχει επιβιώσει πέντε πρωθυπουργών και επτά υπουργών οικονομικών - η δύναμη του διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας έχει μόνο στερεοποιηθεί.

Εκπαιδευμένος ως καθηγητής οικονομικών, ο κ. Προβόπουλος δεν είναι ακαδημαϊκός ελιτιστής. Το ύφος του – με αυτοπεποίθηση, αν όχι μαχητικός – έχει τη στάση ενός ανώτατου τραπεζικού στελέχους, ρόλος που εκτελούσε για μια δεκαετία πριν από την ανάληψη των ηνίων της Τράπεζας της Ελλάδας το 2008. Όπως το βλέπει ο ίδιος, η εμπειρία του ως αυστηρού διαπραγματευτή, είχε κρίσιμη σημασία για τις ελληνικές τράπεζες, στο να τις αποτρέψει από το να υποκύψουν στη σχεδόν μοιραία τραπεζική κρίση του περασμένου έτους και στην επανεμφάνισή τους τώρα με ένα νέο φορτίο κεφαλαίου, προσφορά του Ευρωπαίου φορολογούμενου.

Η απάντησή του στον τραπεζικό πανικό είχε την αίσθηση μιας στρατιωτικής εκστρατείας. Υπό την κάλυψη της νύχτας, αεροπλάνα από τη Φρανκφούρτη και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες πέταξαν με παλέτες μετρητών, οι οποίες στη συνέχεια μεταφέρθηκαν με πλοία, φορτηγά και τρένα σε τράπεζες σε όλη τη χώρα. Και με τη μια ελληνική τράπεζα μετά την άλλη να βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αποτυχία, η έξαρση των συγχωνεύσεων τραπεζών που ενορχήστρωσε σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, ήταν άνευ προηγουμένου.

"Η πείρα μου ως εμπορικού τραπεζίτη ήταν πολύ χρήσιμη", είπε. "Πιστεύω ότι κάναμε καλή δουλειά - Αν το τραπεζικό σύστημα δεν είχε προστατευεί, μάλλον θα έπρεπε να βγούμε από τη ζώνη του ευρώ".

Κατά τη διάρκεια του αγώνα να σωθεί η ελληνική οικονομία, είπε, νεύοντας σοβαρά προς την κατεύθυνση του γραφείου του, "το κέντρο βάρους ήταν ακριβώς εδώ".

Η εξαετής θητεία του κ. Προβόπουλου λήγει τον επόμενο Ιούνιο, και ενώ είναι σύνηθες για τους νέους πρωθυπουργούς να διορίζουν τους δικούς τους επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών, ένας αυξανόμενος αριθμός τραπεζιτών και επενδυτών υποστηρίζουν, ότι ο κ. Προβόπουλος θα πρέπει να ανανεωθεί υπό το πρίσμα της εύθραυστης χρηματοπιστωτικής κατάστασης της χώρας. Αλλά η έρευνα της Proton θα μπορούσε να το αλλάξει αυτό.

Σε κάποιο βαθμό, στη συναλλαγή της Proton βρίσκεται η ουσία του τι έχει κάνει τον κ. Προβόπουλο μια πολωτική φιγούρα. Σχεδιασμένη γρήγορα στο τέλος του 2009 και στις αρχές του 2010, η συμφωνία βασίστηκε στις δεξιότητες διαχείρισης κρίσεων του κεντρικού τραπεζίτη και έδειξε την προθυμία του να βάλει ένα αβέβαιο στοίχημα, με την ελπίδα ότι το αποτέλεσμα ενός πιο σταθερού τραπεζικού συστήματος θα μπορούσε να δικαιολογήσει τους κινδύνους. Αλλά, επίσης, ρίχνει ένα όχι και τόσο κολακευτικό φως στο σκοτεινό δούναι και λαβείν ανάμεσα στους τραπεζίτες, τους ηγέτες των επιχειρήσεων και των κυβερνητικών αξιωματούχων, που από καιρό είναι συνώνυμο με την πορεία της Ελλάδας και που πολλοί πιστεύουν ότι βρίσκεται στη ρίζα της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας.

Εκείνη την εποχή, ο κ. Λαυρεντιάδης καθόταν πάνω σε χρέος άνω των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Πειραιώς, υπό τον κ. Σάλλα, έψαχνε να ξεφορτωθεί 31% των μετοχών της στην Proton, το οποίο είχε αποκτήσει το 2008.

Η συμφωνία, όπως την είδε ο κ. Προβόπουλος, θα έλυνε δύο προβλήματα: θα έδινε στην Πειραιώς μια αναγκαία έγχυση μετρητών και στην ασταθή Proton έναν νέο ιδιοκτήτη, ο οποίος υποσχέθηκε να επενδύσει και να σταθεροποιήσει το ίδρυμα.

Η συμφωνία με την Proton ανακοινώθηκε στις 29 του Δεκεμβρίου του 2009. Την επόμενη μέρα, ο κ. Λαυρεντιάδης μεταβίβασε €71.000.000 προς την Πειραιώς, σύμφωνα με το πόρισμα του εισαγγελέα – παρότι η πώληση δεν είχε επισήμως εγκριθεί από την διεύθυνση εποπτείας της κεντρικής τράπεζας.

Καθώς εβδομάδες πέρασαν χωρίς ένα νεύμα από την εποπτική αρχή, ο κ. Λαυρεντιάδης άρχισε να ανησυχεί ότι δεν θα αποκτήσει ποτέ τον έλεγχο της τράπεζας. Ο κ. Λαυρεντιάδης δήλωσε στους εισαγγελείς, ότι συναντήθηκε με τον κ. Σάλλα, τον πρόεδρο της Πειραιώς, στα τέλη Μαρτίου και είπε ότι είχε αποφασίσει να αποχωρήσει από τη συμφωνία.

"Μην το κάνεις αυτό", απάντησε ο κ. Σάλλας, σύμφωνα με τον κ. Λαυρεντιάδη. "Επιτρέψτε μου να καλέσω τον καλό μου φίλο Γιώργο Προβόπουλο, και θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να εγκριθεί αυτή η συμφωνία".

Λίγες μέρες αργότερα, η κεντρική τράπεζα ενέκρινε την πώληση.

Η Τράπεζα Πειραιώς, σε δήλωσή της, ανέφερε: "Ο ισχυρισμός ότι η Τράπεζα Πειραιώς ή ο πρόεδρος της παρενέβησαν ανάρμοστα για να διευκολυνθεί η πώληση μετοχών της Τράπεζας Proton στον κ. Λαυρεντιάδη, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την πραγματικότητα και αντανακλά την αποπροσανατολιστική υπερασπιστική γραμμή που πρόσφατα υιοθετήθηκε από τον κ. Λαυρεντιάδη, 28 ολόκληρους μήνες μετά την αρχική του δίωξη".

Στη βάση της υπεράσπισης του κ. Γ. Προβόπουλου είναι η άποψή του ότι κατά τη στιγμή της συναλλαγής, το Μάρτιο του 2010, ο κ. Λαυρεντιάδης είχε μια αρκετά ισχυρή φήμη ως επιχειρηματίας ώστε να εγκριθεί ως νέος ιδιοκτήτης τράπεζας στην Ελλάδα. Αυτό δεν ήταν, όμως, μια άποψη που συμμερίστηκε ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Κύπρου, που απέρριψε μια προσπάθεια από τον κ. Λαυρεντιάδη να αγοράσει μια τράπεζα στην Κύπρο, κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, υποστηρίζοντας ότι τα οικονομικά του ήταν αμφίβολα.

Εκ των υστέρων, ο κ. Προβόπουλος είπε, πως δέχεται ότι ο κ. Λαυρεντιάδης ήταν ένας κακός ηθοποιός. Αλλά ο ίδιος απορρίπτει την αιτίαση ότι η πώληση της Proton και οι συμφωνίες της Πειραιώς στην Κύπρο αποκαλύπτουν εύνοια προς τον πρώην εργοδότη του ή σε ελληνικές τράπεζες γενικά.

"Πρώτη και μοναδική προτεραιότητα μου είναι να διασφαλιστεί η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα", είπε ο κ. Προβόπουλος. Ο κ. Σάλλας της Πειραιώς ήταν διατεθειμένος να αναλάβει κινδύνους που οι άλλοι δεν ήταν, πρόσθεσε.

Όσο για τον κ. Λαυρεντιάδη, συνεχίζει να διακηρύττει την αθωότητά του.

"Αν είμαι ένοχος", είπε πρόσφατα στους εισαγγελείς, "το ίδιο ένοχοι είναι και ο κ. Σάλλας και ο κ. Προβόπουλος".»

• Πηγή