Εντοπισμός της απσκαταστατέας ζημίας και θεμελίωση της αιτιώδους συνάφειας σε περίπτωση πλημμελούς επενδυτικής πληροφόρησης και συμβουλής
Συγγραφέας: Γεώργιος Λαδογιάννης, Επίκ. Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Προδημοσίευση από το τεύχος Απριλίου των ΕφΑΔΠολΔ 2021
I.    Η δημοσιευόμενη απόφαση του Αρείου Πάγου έκρινε σε διαφορά από αξίωση αποζημίωσης επενδυτών κατά τραπεζικού ιδρύματος. Σύμφωνα με το ιστορικό της υπόθεσης, όπως αυτό προκύπτει μέσα από το ενσωματούμενο σκεπτικό της εφετειακής απόφασης, οι ενάγοντες, στο πλαίσιο αγωγής αποζημίωσης για ποσά που είχαν επενδύσει, ισχυρίσθηκαν ότι η εναγόμενη τράπεζα τούς παρέπεισε να επενδύσουν σε σύνθετες και υβριδικές ομολογίες εκδόσεώς της («Μετατρέψιμα αξιόγραφα ενισχυμένου κεφαλαίου» / ΜΑΕΚ), αποκρύπτοντας βασικά χαρακτηριστικά και ουσιώδεις όρους τους, που τις καθιστούσαν ιδιαίτερα ριψοκίνδυνες και ακατάλληλες για αυτούς, καθώς και το γεγονός ότι αντιμετώπιζε ήδη σοβαρό πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας και γι' αυτό οι συγκεκριμένες ομολογίες, έτους 2011, είχαν σχεδιασθεί για να καλύψουν ακριβώς τη ζημία της σε περίπτωση επιδείνωσης του προβλήματος αυτού, με κατάρρευση της κεφαλαιακής επάρκειας. Τον Ιούνιο του 2012 η τράπεζα ακύρωσε αναγκαστικά και οριστικά την καταβολή τόκων στα άληκτα ΜΑΕΚ λόγω έλλειψης κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας. Το 2013 η τράπεζα με κρατική παρέμβαση τέθηκε σε καθεστώς αναγκαστικής εξυγίανσης, προκειμένου να αποκατασταθεί η κεφαλαιακή της επάρκεια. Τα ΜΑΕΚ, σύμφωνα με τους όρους έκδοσής τους, μετατράπηκαν υποχρεωτικά σε μετοχικό κεφάλαιο και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν για τη διαγραφή συσσωρευμένων ζημιών της τράπεζας.

ΘΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΜΑΕΚ :(ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΕΞΑΠΑΤΗΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΘΕΤΩΝ )

α) Ασφαλιστικα Μετρα :

815/2014 Μον.Πρ.Αθηνων , 118/2014, Πολ.Πρωτ.Αθηνων , 9241/2014 Μον.Πρ.Αθηνων , 11583/2014 Μον.Πρ.Αθηνων , 363/2013 Μον.Πρ.Ηρακλειου

β) Δικαστηρια Α βαθμου

159/2014 Πολ.Πρ.Ηρακλειου ,  244/2015 ΠΠΠατρων ,  35/2015 ΠΠΛαρισσας, 3961/2015 ΠΠΑθηνων , 3962/2015 ΠΠΑθηνων , 1186/2016 ΠΠΑθηνων , 2299/2016 Ειρ.Αθηνων ,  95/2017 Μ.Πρ.Λειβαδιας , 62/2017 Μ.Πρ.Λειβαδιας , 61/2017 Μ.Πρ.Λειβαδιας, 697/2017 ΠΠΑθηνων , 1470/2017 ΠΠΑθηνων , 1471/2017 ΠΠΑθηνων , 1902/2017 ΠΠΑθηνων, 1906/2017 ΠΠΑθηνων ,1887/2017 ΠΠΑθηνων ,3552/2017 ΠΠαθηνων , 4171/2017 ΠΠΑθηνων ,

30/2018 Μον.Πρ.Λειβαδιας , 12/2018 ΠΠρ.Καρδιτσας , 2803/2018 ΠΠΑθηνων , 3184/2018 ΠΠΑθηνων , 3393/2018 ΠΠΑθηνων , 3596/2018 ΠΠΑθηνων ,3840/2018 ΠΠΑθηνων ,

4720/2018 ΠΠΑθηνων , 4884/2018 ΠΠΑθηνων , 4886/2018 ΠΠΑθηνων , Ειρ.Αθηνων 3364/2018 ,  385/2018 Ειρ,Λειβαδιας , 218/2018 Μον,Πρωτ.Χανιων , 264/2019 ΠΠΑθηνων ,

1428/2019 ΠΠΑθηνων , 2066/2019 ΠΠΑθηνων , 2973/2019 ΠΠΑθηνων , 3603/2019 ΠΠΑθηνων , 10842/2019 Μον.Πρωτ.Αθηνων ,  12010/2019 Μον.Πρ.Αθηνων , 54/2019 Ειρ.Ιλιου ,    7826/2020 Μον.Πρωτ.Αθηνων , 12434/2020 Μον.Πρωτ.Αθηνων , 1422/2021 Μον.Πρωτ.Αθηνων (Β βαθμος δικαζει σαν Εφετειο )   2296/2023 Μον.Πρωτ.Αθηνων , 5590/2023 Μον.Πρωτ.Αθηνων , 2017/2023  ΠΠΑθηνων  

Το Διοικητικό Δικαστήριο επιβεβαίωσε τα ευρήματα και δεν προχώρησε στην ακύρωση των προστίμων που είχαν επιβληθεί ως αποτέλεσμα της έρευνας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου σχετικά με την επένδυση της Λαϊκής Τράπεζας (Cyprus Popular Bank Public Co Ltd και της Τράπεζα Κύπρου σε ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου (ΟΕΔ).Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είχε προχωρήσει στην επιβολή συνολικών διοικητικών προστίμων σε τότε διοικητικούς συμβούλους της Cyprus Popular Bank Public Co Ltd ως ακολούθως:

• Ευθύμιος Μπουλούτας, διευθύνων σύμβουλος, €705.000.
• Παναγιώτης Κουννής, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος, €430.000
• Ελευθέριος Χιλιαδάκης, εκτελεστικός σύμβουλος, €170.000
• Μάρκος Φόρος, μη εκτελεστικό μέλος, μέλος Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων, μέλος Επιτροπής Ελέγχου, €90.000.

Και οι τέσσερις προσέφυγαν κατά της απόφασης στο Διοικητικό Δικαστήριο.

Τα πρόστιμα αφορούσαν:1ον Παράβαση του περί των Προϋποθέσεων Διαφάνειας (Κινητές Αξίες προς Διαπραγμάτευση σε Ρυθμιζόμενη Αγορά) Νόμου αναφορικά με τη Δήλωση διοικητικών συμβούλων και άλλων που περιλήφθηκε στην εξαμηνιαία οικονομική έκθεση της εταιρείας για την περίοδο που έληξε 30.6.2010 και στην ετήσια οικονομική έκθεση της εταιρείας για το έτος που έληξε 31.12.2010.

2ον Παράβαση του Περί Δημόσιας Προσφοράς και Ενημερωτικού Δελτίου Νόμου σε σχέση με τα ενημερωτικά δελτία της εταιρείας ημερομηνίας 28.5.2010, 01.09.2010, 21.12.2010 και 19.5.2011, τα οποία υπέγραψαν (εκτός από τον κ. Φόρο).

ΚΥΠΡΟΣ:

Άλλες δύο εμπορικές τράπεζες εξασφάλισαν άδεια από το Ανώτατο Δικαστήριο, για να ζητήσουν ακύρωση του διατάγματος αποκάλυψης για τις συναλλαγές τους την κλειστή περίοδο του 2013.

Zήτησαν και εξασφάλισαν διάταγμα του τύπου σερτιοράρι, ώστε να ζητήσουν αναστολή πρώτα και μετά ακύρωση του διατάγματος που εξέδωσε το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας 1η Σεπτεμβρίου 2020, μετά από αίτημα της Αστυνομίας το οποίο:

Αφορούσε σε «έγγραφα» της κλειστής περιόδου από 16/3/2013 μέχρι 27/3/2013 που σύμφωνα με το διάταγμα, «αναφέρονται σε αλληλογραφία, διατάγματα, πρακτικά, σημειώσεις, οδηγίες, διαδικασίες, ηλεκτρονικά δεδομένα, συναλλαγές». «Κλειστή περίοδος», σύμφωνα με το διάταγμα, καθορίζονταν «η περίοδος από 16 μέχρι 27 Μαρτίου 2013, κατά την οποία τα εποπτευόμενα ιδρύματα σε «Κύπρο και Εξωτερικό» παρέμειναν κλειστά ή απαγορεύθηκε διενέργεια συναλλαγών μετά από διατάγματα/εγκυκλίους/οδηγίες του υπουργείου Οικονομικών ή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου «(ΚΤΚ)» ή οποιασδήποτε άλλης αρχής».

Η EBRD συνεχίζει να είναι βασικός μέτοχος στην Τράπεζα Κύπρου παρά την λήξη της εντολής της στην Κύπρο, όπως δήλωσε σε συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ η Επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ  - EBRD) για την Κύπρο Αντρέα Μοράρου. Παράλληλα εξέφρασε την πεποίθηση ότι η Κύπρος θα διατηρήσει τη δυναμική ανάκαμψης της οικονομίας της και η ανάπτυξη θα επανέλθει μετά την τρέχουσα κρίση του κορωνοϊού.

Η EBRD επένδυσε το 2014, €120 εκατ. στην Τράπεζα Κύπρου στο πλαίσιο της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου ύψους €1 δις. και παραμένει θεσμικός επενδυτής στην τράπεζα με ποσοστό 5,02%. «Παραμένουμε μέτοχοι στην Τράπεζα Κύπρου και η στρατηγική εξόδου μας δεν θα επηρεαστεί από το τέλος της εντολής μας στη χώρα», ανέφερε η κ. Μοράρου. Πρόσθεσε ότι η EBRD αποχώρησε από την επένδυση στην Ελληνική Τράπεζα το 2019, οπότε δεν είναι πλέον μέτοχοι. Σε ερώτηση σχετικά με την πορεία των κυπριακών τραπεζών, η κ.. Μοράρου, ανέφερε ότι οι κυπριακές τράπεζες έχουν ανακάμψει γρήγορα από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, όπως και η ίδια η χώρα, και ως εκ τούτου οι τράπεζες έχουν εισέλθει στην ύφεση του κορωνοϊού με πολύ ισχυρότερους ισολογισμούς. «Η επίδραση του Covid-19 στον τομέα απομένει να φανεί το επόμενο έτος, μόλις αρθούν τα μέτρα. Τα εκτεταμένα κυβερνητικά μέτρα στήριξης, παράλληλα με εκείνα της ΕΕ και της ΕΚΤ έχουν παίξει σημαντικό ρόλο», όπως ανέφερε.

Στο «Β-» επιβεβαίωσε την μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Τράπεζας Κύπρου, ο διεθνής οίκος Fitch Ratings, διατηρώντας αρνητικές τις προοπτικές.

Ταυτόχρονα, ο διεθνής οίκος επιβεβαίωσε στο «b-» την αξιολόγηση Βιωσιμότητας της Τράπεζας, ενώ μετακίνησε και τις δύο αξιολογήσεις από την αρνητική παρακολούθηση (Rating Watch Negative – RWN).

Η επιβεβαίωση της αξιολόγησης της Τράπεζας Κύπρου, σύμφωνα με τον Fitch, αντικατοπτρίζει την αναθεωρημένη άποψή του οίκου ότι οι αξιολογήσεις της Τράπεζας δεν διατρέχουν άμεσο κίνδυνο από τις επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης που επήλθε λόγω της πανδημίας, καθώς η πώληση μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων που έχει ανακοινωθεί, παρέχει στην τράπεζα, όπως τονίζει, επιπρόσθετο περιθώριο σε αυτό το επίπεδο αξιολόγησης για να απορροφήσει η τράπεζα πιέσεις που αφορούν μια ενδεχόμενη μείωση της κερδοφορίας της, μεγαλύτερους πιστωτικούς κινδύνους και μεγαλύτερη επιβάρυνση στα κεφάλαια της από προβληματικά περιουσιακά στοιχεία τα οποία θα δημιουργηθούν λόγω της κρίσης από τον κορωνοϊό.

Οι ζημιές μετά την φορολογία για την Τράπεζα Κύπρου ήταν συνολικά 126 εκατομμύρια ευρώ για τους πρώτους έξι μήνες του έτους.

Η Τράπεζα Κύπρου ανακοίνωσε σήμερα τα αποτελέσματα του δεύτερου τριμήνου του 2020.

Ζημιές 126 εκατομμυρίων ευρώ, η μείωση των ΜΕΔ κατά 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ και η στροφή της Τράπεζας προς τις ψηφιακές συναλλαγές αποτελούν τα κύρια σημεία των ανακοινώσεων.

Ζημιές κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020

Οι ζημιές μετά την φορολογία για την Τράπεζα Κύπρου ήταν συνολικά 126 εκατομμύρια ευρώ για τους πρώτους έξι μήνες του έτους.

Σημειώνεται ότι τα 100 εκατομμύρια ευρώ αφορούν το 2ο τρίμηνο ενώ τα 26 εκατομμύρια ευρώ το 1ο τρίμηνο του έτους.

Την ανάγκη μεγαλύτερης ενίσχυσης των πόρων του Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης, το οποίο θέσπισε η Πολιτεία για αναπλήρωση των ζημιών που υπέστησαν πρόσωπα από τις αποφάσεις του Eurogroup το 2013, επεσήμανε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Κατόχων Αξιογράφων, Φοίβος Μαυροβουνιώτης.

Μιλώντας στη Γενική Συνέλευση των μελών του Συνδέσμου, ο κ. Μαυροβουνιώτης είπε, σύμφωνα με ανακοίνωση, πως το ταμείο βρίσκεται στο στάδιο της ετοιμασίας της αίτησης για όσους εν δυνάμει δικαιούχους ενδιαφέρονται να συμπεριληφθούν στο ταμείο.
Όπως είπε, στο ταμείο υπάρχουν €95 εκατομμύρια ευρώ και περίπου €100 εκατομμύρια ευρώ κρατικής περιουσίας.

Λέγοντας πως προκαταρτική έρευνα του υπουργείου οικονομικών κατέδειξε πως το ποσό αναπλήρωσης ανέρχεται στα €8.5 δις, ο κ. Μαυροβουνιώτης από το ποσό αυτό θα αφαιρεθούν οι θεσμικοί επενδυτές, οι μη ιδιώτες με βάση την οδηγία της MIFID 2 και τον νόμο 144(1) 2007, τα ποσά που έχουν τύχει εξώδικης διευθέτησης με τις τράπεζες και όσοι έχουν πολιτογραφηθεί λόγω της απώλειας που είχαν υποστεί από την απομείωση του 2013.

Αντικατοπτρίζεται η επιδείνωση των μακροοικονομικών προοπτικών λόγω της κρίσης του κορωνοϊού.

Ζημιές μετά τη φορολογία €26 εκατομμυρίων ανακοίνωσε το συγκρότημα της Τράπεζας Κύπρου για το πρώτο τρίμηνο του 2020, καταγράφοντας αυξημένες πιστωτικές ζημιές €64 εκατ. περιλαμβανομένων και πιστωτικών ζημιών €28 εκατ., που αντικατοπτρίζουν την επιδείνωση των μακροοικονομικών προοπτικών λόγω της κρίσης του κορωνοϊού.
 
Ο Δείκτης Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών Κατηγορίας 1 (CET1) (με μεταβατικές διατάξεις) υποχώρησε στο 14,3% το πρώτο τρίμηνο του 2020 σε σύγκριση με 14,8% στο τέλος του 2019, ενώ ο συνολικός δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας διαμορφώθηκε στο 17,7% σε σύγκριση με 18% στο τέλος του 2019.

Της Αλεξίας Καφετζή

Η ανάγκη για τη δημιουργία ενός τραπεζικού συστήματος προέκυψε από την αλλαγή του οθωμανικού δικαίου επί Αγγλοκρατίας. Σύμφωνα με το οθωμανικό δίκαιο ο χρεώστης φυλακιζόταν για τα χρωστούμενα του με αποτέλεσμα οι τοκογλύφοι να ήταν ανήμποροι να οικειοποιηθούν εύκολα γη. Η «ασφαλιστική δικλίδα» που υπήρχε γύρω από τη γη των αγροτών διαφοροποιήθηκε όταν επί Αγγλοκρατίας το βρετανικό σύστημα προνοούσε την κατάσχεση της ιδιοκτησίας για τα καθυστερημένα δάνεια.

Το αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής στο σύστημα ήταν η μια εξελικτική πορεία, από τον 18ο αιώνα μέχρι και τις αρχές του 20ου, νομιμοποιήσεις της τοκογλυφίας μέσω της δημιουργίας του τραπεζικού συστήματος, με τις ευλογιές πάντα της εκκλησιάς. Η αστική τάξη της Κύπρου, η οποία προερχόταν από τον περίγυρο της εκκλησιάς, αναπτύχτηκε γύρω από το νοίκιασμα των χώρων αφού λειτουργούσαν των 18ο αι. ως φοροσυλλέκτες και μετέπειτα τον 19ο αι και στις αρχές του 20αι ως τοκογλύφοι.